Ka Rukom Ne (Approach) Ha Kaba Kren
Ki Buit Kumno Ban Ioh Ia Ka Jingpynshah-Shkor Jong Ki Nongsngap.
Ka Buit kaba nyngkong: Kiba bun hi ki nongkren haba ki sdang iala ka jong ka jingkren, ki sdang da kaba iathuh ia ka jingshem lajong ha la ka jingim kaba iahap bad ka phang. Buh ia ki kyntien plie ne kyntien lamkhmat jong phi, ha kawei ka nongrim. Balei ba phi sngewtynnad ia kane ka phang? Lane balei ba phi sngewkhia ia kane ka phang? Pyndonkam da ki kyntien shongsbai kiba lah ban pynlong ia ki nongsngap ba kin angnud ban sngap ia kaei kaba phi don ban kren. Kita ki kyntien ki dei ban long kiba iahap ne kiba ki nongsngap kin lah ban pynshongnia bad kiba siat sha ka phang jong ka jingkren jong phi.
Ka Buit kaba ar: Kaba sdang ai ia ka phang jong phi. Ka lah ban long da kino kino ki kyntien shongsbai, ki jingong ne ki kyntien jong ki riewkhraw ne ki dkhot na ki kot niam.
Ka Buit kaba ar pat ka long pyrshang ban lam ia ka jingmut jong ka phang kaba phi kren suki suki. Dei ban iarap ia ki ba kin sdang ban sngewthuh ne peiphang ia ka phang kaba la buh. Ha kane ka bynta ka iasyriem bad kaba peit Dorbin. Haba phi pyndonkam ia ka Dorbin ban peit sha ki jaka kiba sha jngai phi donkam ban da khyrwait bad pynbiang shwa ia ka Dorbin khnang ba phin lah ban iohi ia kata ka jaka kaba phi mut ban peit. Ha kane ka bynta ka iasyriem ia kaba phi iarap ia ki nongsngap ba kin peit sha kata ka jaka kaba phi kwah ia ki ban kin iohi.
Ka Buit kaba Lai: Kawei ka khubor hadien kawei pat. Wat pynkhleh ia ki khubor kiba phi mut ban ai, shim kawei ka jingmut hadien kawei pat. Wat pyrshang ban ktah bun tylli ki phang rit ne ki jingmut kiba phi thmu ban ialam sha ka Phang jong ka jingkren jong phi. Ha ka jingkren kaba Laiphew minit, wat nym ktah palat ia ka saw ne san tylli ki jingmut. Ha ka jingkren kaba San minit shim tang iwei ne ar tylli ki jingmut ruh la biang hi.
Ka don kawei ka jingong ba wat nym ailut ia baroh kaba phi don ha ka jingmut jong phi ha ka shisien kren, kunai ruh ia ki jingmut kiba phi don na ka bynta ki jingkren kiba ha kiwei pat ki por.
Ka don ruh kawei ka jingbatai kaba ong ba phin lah ban ioh ia ka jingshah-skhor bad jingpynleit jingmut jong ki nongsngap jong phi kham bha da kaba pyndonkam da ki jingbatai kiba ringdur (Descriptive Communication). Lada lah lei ban pyndonkam da ki dur kan nang kham bha shuh shuh. Ka don kawei pat ka jingong ba “Kawei ka dur ka kren shi hajar kyntien.”
Ka bor jinglah jong u ne ka nongsngap ban shahshkor: Kumno u nongkren un ioh ia ka jingpynshah shkor jong ki nongsngap? La ong ba ka bor shahshkor jong u nongsngap ka long tang 20 minit. Ban ioh ia ka jingshah shkor jong ki nongsngap, donkam ba u nongkren un long nalade hi uba kmen uba phuh mut phuh mat. Ha kaba ia dei bad ka bor lah jong u briew ban iohkem, katkum ka jingwad bniah la lap ba ka long kumne. Ngi lah ban kynmaw tang 10% (Shiphew na ka shispah ia kaei kaei kaba ngi pule, ngi lah ban bat 20% (Arphew na ka shispah) ia kaei kaba ngi iohsngew, ngi lah ban bat 30% (Laiphew na ka shispah ia kaei kaba ngi iohi bad ngi lah ban bat 50% (sanphew na ka shispah) ia kaei kaba ngi iohsngew ban iohi ha ka juh ka por.
Lada ngin phai biang sha ka jingong kaba la ong ha khmat ba ka kam jong u nongkren ka long ban tyrwa die iala ki jong ki jingmut, te ka jingshisha kaba la lap la long ba “Ki nongthied ki thied bha haba ki lah ban iohi ia ka mar ban ia kaba ki shu iohsngew da la ki jong ki shkor.
Ka Buit kaba Saw : Ka long kaba donkam bha ba phin pyniahap ne pyniadei ia ka jingkren jong phi bad kiba bun na ki nongsngap jong phi. Ka phang kaba phi kren ne ki jingmut kiba phi ai ki dei kiba long kiba ki nongsngap jong phi ki dei ban sngewthuh. Pyn-ia syriem ialade bad ki nongsngap jong phi. Pynhap ia ka phang bad ki nongsngap jong phi bad kylli halade “Hato kin sngewthuh hi ia kaei kaba nga kren?” Kane ka phang kaba nga kren ne ki jingmut kiba nga ai, la ki don jingiadei ne em bad ki nongsngap. Bad kaba kham kongsan ka long ba ialeh katba lah ban thaw ia kata ka jingkren jong phi ba kan long kaba suk ne kaba jem ba ki nongsngap jong phi kim sngewthuh.
Pyndonkam ia ki jingiathuh khana ba jia shisha, ki jingiathuh khana lyngkot, ne ki artylli ki jingthoh kiba iasyriem. Kaba ngi dei ban kynmaw ka dei kane ba ka jingpyndonkam ia ki jingjia kiba shisha kiba iahap bad kata ka phang ki dei kiba kordor tam. Haba pyndonkam ia ki nuksa ban ring jingmut sha ka phang, phi dei ban kynmaw ba phim dei ban ai palat ia kawei ka nuksa na ka bynta kawei ka jingmut kaba phi mut ban ai. Lada ai palat ia kawei ka nuksa, ki artylli ki nuksa ka lah ban pynkulmar jingmut ia ki nongsngap.
KA JINGPYNKUT IALA KA JINGKREN
Ka bynta ba khatduh jong ka jingkren kam dei satia ka bynta kaba duna ka jingdonkam jong ka, ka dei da shisha ka bynta kaba kongsan bad kaba lah ban ai ne ban nym ai ia ka jingmut kaba pura jong ka jingkren. Ka iasyriem kum kaba shna iing, ka bynta kaba khatduh ka dei ka jingairong airup ne pynrong pynrup ia ka iing. Ka dei kata kaba ki ong ha ka ktien phareng ka finishing touch kaba ngin lah ban ai.
Ka Buit Kaba Nyngkong ka dei kane: Shim bad ban biang ia ki matpdeng jong ki jingmut kiba phi buh ha ki dkhot jong ka jingkren kaba phi la pynkhreh.
Ka Buit Kaba Ar: Lada ka jingkren jong phi ka dei kaba phi kwah ba ki nongsngap kin leh eiei, ne ka jingkren kaba phi mut ban wanrah ia ka jingkylla na kaba rim sha kaba thymmai. Ka jingpynkut jong phi ka dei ban long kaba kyntu ia ki ba kin leh eiei halor kata kaba phi la kren.
Ka Buit Kaba Lai: Pyndonkam da ki kyntien shongsbai ba iahap bad kata ka phang kaba phi la kren lane pyndonkam da ki dkhot na ki jingrwai ne ki lynnong na ka Bible (Verse) kiba kit ia ka jingmut jong kata ka jingkren jong phi.
Ka Buit Kaba Saw: Ka Jingpyndonkam ia ka Sur jong u Ryndang Jong Phi: Ka shong katkum ka phang ne ka jingpynkut jong phi ia kata ka phang. Ka lah ban long da kaba kren da ka sur ka jinsawa kaba jam, ne kaba sawa mian mian kum ha ka por ka jingsngewsih.
KA JINGKREN NE KA JINGAI IA KA JINGKREN HAPDENG KI NONGSNGAP
Kumno Ki Nongsngap Kin Iohi Ia Phi? Pynpaw ia kata ka burom jong phi, ka dei eh kumno phi tyrwa die ialade. Hato phin leit ban ai ia ka jingkren jong phi kumno? Da kaba leh kyntiak, u snuih uba la snad bha, ki sopti kiba la niat istri bha, namar katba phi nang lah ban pynpaw ia kata ka jinglong kyntiak jong phi katta phi nang skhem ka jingmut. Kaba riam bha kam mut eh ba phi pyni iala ka jingiohspah, hynrei haba phi riam bha bad leh kyntiak, phi pynpaw iala ka jingburom jong phi ia ki nongsngap. Ki ong ha ka ktien phareng ba phi dei ban long ‘Presentable.’
Kaba Ai Iala Ka Jingkren: Sdang ia ka jingkren jong phi da kaba sngap jar shipor pynshad ia ki khmat jong phi bad khmih sha ki nongsngap da ki khmat ba wiat samrkhie. Ka mut aiu kane ka jingwiat samrkhie? Kane ka dei na ka bynta ban wanrah ia kata ka jingiajan hapdeng jong phi bad ki nongsngap.
Phi dei ban kynmaw ba kano kano ka jingkren paidbah ka dei kaba ma phi, phi ai bad ki nongsngap jong phi ki jubab kylla ia phi. Kumno ki nongsngap ki jubab kylla ia phi, da ka ktien kaba ki kren da ka dur khmat ne ka jingkhih jong ka met jong ki.
Haba ai ia ka jingkren paidbah, donkam ba u nongkren un peit sha ki nongsngap, ka jingiakynduh jong ka jingpeit ki khmat (Eye contact) hapdeng u nongkren bad u nongsngap ka long kaba donkam bha. Lada phi pyrkhat ba kane kam long satia kaba donkam, pyrshang kren da kaba phai sha ki nongsngap da ka lyngkdong.
Barabor haba phi kren, da ieng. Kaba kren da kaba ieng beit bad peit sha ki nongsngap, ymtang ba ka long kaba don akor ban leh kumta, hynrei ka wan rah ruh ia kata ka jingsngewskhem ha u nongkren.
Ka jingpynkhih ia ki kti, ka khlieh bad ka khmat ruh ka long kaba donkam bha. Namar lada phin peit sah tang sha kawei ka liang, kane kan pynlong ia ki nongsngap kiba shong sha ka liang kaba phim peit ba kin sngew kumba phi khlem kren ia ki. Ka jingpynkhih iala ki kti ruh ka dei ban long kaba iahap dur bad ka jingkren jong phi.
Ka Jingnang Ban Pyndonkam Iala Ka Sur Kren: U ne ka nongkren kiba kwah ban pynjanai iala ka rukom kren, ki dei ban ioh jinghikai ia jingshisha shaphang ka jingphylla jong ka sur kren jong u briew. Ban sngewthuh ia kane ka jingphylla ngi dei ban sngewthuh ia ka rukom treikam jong ki tor, u ryndang, ki tyngam, u thylliej, ki rymmiang shyntur bad ki bniat. U nongkren u dei ban pynmyllien ban hikai ialade ban pyndonkam ia kine ki bynta jong ka met jong u. Ka jingshisha ka long ba ia ka sur kren bad wat ia ka bor kyang jong u briew lah ban nang pynbha ia ka da ka jingpynmyllien. U don uwei u samla uba kren mian mian bad ym don satia kiba iohsngew ia kaei kaba u kren. Haba la bthah ia u ban kren jam, u ong ba nga dei uba rit sur ryndang hi te. Haba nga kylli ia u ‘la phi ju kyang paralok ne em?’ ka jubab jong u ka long haoid. Nga ong ia u hangne ruh phi dei ban kyang kein. Ha ka ktien phareng ki khot ia ka, ka voice projection, kumno phi project ia ka sur kren jong phi? Pynjam ne pyntlot iala ka sur kren katkum ka khep ne ka por. Kum ka nuksa haba kren ha ka service iap, ngi hap ban pyndonkam da ka sur kaba kham jem bad kham suki, katba ha kiwei pat ki jingkren paidbah ngi donkam ban kren da ka sur kaba jam. Kumta u nongkren u dei ban nang ban pynhap iala ka sur kren bad ka por ne ka jingjia.
Ha ka por ba phin ai ia ka jingkren jong phi, lada phi don kano kano ka jingsngewthud hala ka jingmut jingpyrkhat ne wat ka jingsngewsih ruh, ialeh ban beh ia ki sha jngai. Phi donkam ymtang ban pyni iala ka durkhmat ba skhem ha khmat ki nongsngap, hynrei kaba kongsan ka long ba ka jingpynleit jingmut jong phi sha ka kam kaba shah ha khmat jong phi (kata jingkren), ka dei ban long shispah na ka shispah. Kynmaw ba ia ngi baroh la kha ha ka jinglong positive, dei ka jingim kaba pynlong ia ngi ba ngin long negative.
KIBA DEI BAN KIAR HA KABA AI IA KA JINGKREN
Kiar na kaba pynkhraw ialade, pynduna ia ka ‘nga’ lait noh na kaba iathuh ia ki jingiathuhkhana kiba ia dei bad ka jingim la jong.
Kiar na kaba panmap, ne na kaba pynpaw lypa iala ka jingtlot ne ka jingbym don ka jingpynkhreh. Namar lada phim don jingpynkhreh wat kren. Ka ktien ka ong “Wat ang ban kren lada phim don kaei kaei kaba dang khambha ban ia ka jingjar jar jong kata ka por.”
Ki don kiba ju wad jingiarap na ka kiad khamtam haba kata ka jingkren jong ki ka long ka sien kaba nyngkong. Ki ong hana ba ka kiad kan iarap ia ki ban pynduh ia kata ka jingkhohnioh (Nervous) jong ki. Ka jingkhohnioh ka dei kaba ngi dei ban jop ne kaba ngi dei ban pyndonkam ia ka. Ka ktien ka ong ba “Ka lynti ba ngin jop ia ka jingtieng ne jingkhohnioh ka long tang da kaba ngin iai-leh ia kita ki kam kiba ngi tieng eh ban leh.” Ha ka jingshisha ka jingkhohnioh ka long kaba donkam, khlem kata ka jingkhohnioh ne jingsngewkhia ka jingmut, u nongkren u duhnoh ia kata jinglah jong u ban kren bha ne ban ngam jylliew hala ka jingkren, ne ka duh noh kata ka jingsngew (feelings), ka jingpynleit jingmut bad wat ka jingshongshit jong u ruh. Kaba donkam ka long ba u nongkren uba stad u dei uta uba sngewthuh iala ka jong ka jingtieng bad uba nang ban pyndonkam ia ka.
Kawei na ki lad ban pynduh ia ka jingkhohnioh ka dei kaba sangeh shipor nangta ring bad pynhiar mynsiem khia ne jylliew bha. Kawei pat ka lad ka dei da kaba pynkhreh bha iala ka jong ka jingkren.
Kiar ruh na kaba kren pynhap ne kren sniew iano iano ruh. Namar lada phi kren tang kumban pynleit lyer, kata ka jingkren jong phi kan pynsngewjlep ia ki nongsngap. Ka jingkren jong phi kam dei ban long na ka bynta ban pynhun ialade, hynrei ka kamram jong phi ka long ban ai jinghun ia ki nongsngap.
Kiar ruh na kaba wohnia wohdong ha ka jingkren paidbah, namar kane kan shu pynpaw ia ka jingbeit jong phi ha khmat ki nongsngap. Ka long kumba phi thad rong ne die iala ka jong ka longrynieng.
Ka don kawei ka jingong haka ktien phareng “Sermon is to do Ministry rather than to Preach” ka jingkren ne ka jingkyntu kynpham ka dei hi ka jingsharai balang ban ia kaba shu ialap.
1. Ka jingiathuhkhana ka dei ka bynta ba kongsan jong ka jingmanelang.
2. Ka dei ka jingkyrsiew mynsiem ia ki parabangeit, ka dei ka lad ban pynshit pynrhem ia ka jinglong mynsiem jong ki parabangeit. Ka dei ban long kaba lah ban pynkhih ia ki jingmut, pynkyndeh ia ka dohnud bad kyntu ia ka mynsiem.
3. Ka dei ka kabu ksiar ban iasam bad pynskhem ia ka jingsngewthuh bad jingngeit jong ki parabangeit ha U Blei Nongbuh Nongthaw.
4. Ka dei ka jingiaroh ia U Blei ban ai jingshlur, jingshai bad kyntu ia ka jinglong mynsiem jong ki parabangeit.
5. Ka dei ban lah ban saindur ia ka jingmut jingpyrkhat jong ki parabangeit ban pynlong ia ki; kiba kloi ban pdiang ia ki jingmut kiba thymmai.
6. Baroh ki jingiathuhkhana ne ka jingkyntu kynpham ki dei ban don ka jingiadei ne ka jingiasnoh bad ki nongrim jingngeit ne bad ka jinglong niam jong ki parabangeit.
7. Ka sermon ka dei ka jingkhot sha ka jinglong kawei hapdeng ki jingiapher.
8. Ka dei ban long ka jingtbeh jingshai ne ka jingshai kaban ai jingkmen bad jingshlur ia ki parabangeit.
9. Ka jingkyntu bad ka jingaimynsiem. Kynmaw ba ki parabangeit ki wan sha ki jingiaseng ban ioh ia ka jingkyntu mynsiem ne ka jingrahmynsiem, kim kwah ba ngin shu ialap, batai bun ktien ia ki.
10. Ka dei ban long ka tyllong bal ah ban pynshaitbor ia ki nongwan jingiaseng baroh.
No comments:
Post a Comment