Ka Kristmas Bad Ka Jingkha Ia U Jisu Krist

Ia Ka jinglehkmen Christmas la ngeit ba la sdang nyngkong ha ka spah snem kaba saw (4th century Christian Era CE) haba ki Kristan ki bujli ia ka jinglehkmen ia kata ka Winter Solstice, ne ka jinglehkmen ia ka tlang. Hashwa ban pyndon burom ia ka Christmas ki Nong Rome ki ju sdang ia ka jingleh pyndon burom ia ka tlang naduh ka 17 tarik jong u December bad kynthup ia ka 25 tarik haba ki leh pyndon burom ia ka lei rep lei riang jong ki nongrome ‘Saturn’ bad ia kane ka jinglehkmen la khot ka ‘Saturnalia.’ Ha kine ki sngi ki ju leh kmen, ia khawai, ia kylliang jingai sngewbha. Ia ka 25 tarik ki nongrome ki pyndon burom ruh ia ka lei Mithra ka blei jingshai jong ki nong-persia hyndai. Ka 25 tarik ka dei ka jingsdang jong ka jingjrong ka jinhshai ia ka jingdum. Ka dei ka jingpyndon burom ia ka jingkha ia u/ka lei jingshai bad ka balang Kristan ka shu bujli ia ha ka jaka ka lei jingshai ki persian da U Jingshai ka Balang Kristan. Ka Balang Roman Katholik ha ka 336 ka pyndon burom ia ka Feast of Nativity kaba long ka jingsdang ia ka Christmas.
Ka Jingkha ia u Jisu: Nyngkong eh ha ki por ba mynshwa la ju ngeit ba la kha ia u Jisu hapdeng ka snem 1.S.K bad 1 H.K. Hynrei mynta la shem ba kane kam lah ban long kaba shisha. Ka daw ka long ba naduh ka spah snem kaba hynriew, ki nongkhein ki la bakla ha kaba iadei bad ka jingsdang ka rta kristan. Ia kane la pynshongnia halor kine ki nongrim, katkum ba la iathuh da u Mathaios (Math 2:1) ia u Jisu la kha ha Bethlehem, Judia ha ka por ka jingsynshar u syiem Herod. U Herdo ula iap ha u 4 S.K. U Lukas pat u ong ba la kha ia u Jisu ha ki por ba ka hima Rome ka lum Khanasamari (Census) nyngkong eh, bad ha kata ka por u Quirinius u long u Lat ka Syria. Ia kane ka jingong jong u Lukas la kyrshan ruh da u Josephus (U nonglum khana ki Jew.) Ha ka jingthoh jong u ka Jewish Antiquities 18:1 ha ka ba u la ong ba la phah ia u briew uba kyrteng u Quirinius ba un leit sha Judia bad Syria ban lum Khanasamari. Hynrei kane ka jia hadien ka jingiap u khun bkhraw u Herod, u Archelaus hapdeng ka snem 6 bad 7 H.K.
Kumta ngi iohi ba arngut ki nongthoh Kospel ki ai ar tylli ki jingmut shaphang ka por ba la kha ia u Jisu. U Mathaios u ong ba la kha ia u ha shwa ka 4 S.K. katba u Lukas pat hapdeng ka 6 bad 7 H.K ka jingiapher kaba shiphew snem.
Ka Jingkhasotti: Bunsien ngi ju pyrkhat ba ka jingkha sotti ia u Jisu ka dei kaei kaei kaba la pynskhem da ki kospel bad ka bym don jingartatien shuh. Hynrei ngin phylla ban tip ba lait noh tang khyndiat ha ka kospel u Mathaios bad u Lukas, ym don jingthoh ei ei ruh ha ka kitab ba thymmai shaphang ka jingkha sotti ia u Jisu.
Shuh shuh u Lukas ha ka lynnong (3:23-38) bad u Mathaios (1:2-16) ki la pynkulmar jingmut ia ki nongpule da jingpule da jingring jong ki ba u Jisu u hiar pateng na u David lyngba u kpa jong u, u Joseph. Kane ka pynskhem shuh shuh ba u Joseph u dei u kpa jong u Jisu. Kumta lada u kpa jong u Jisu u dei u Joseph hangno pat kata ka jingkha sotti? Lada ngin peit ha u Lukas (4:22) bad u Ionis (1:45, 6:42) kine ki lynnong ki kdew shai ba u Joseph u dei u kpa jong u Jisu.Ha ka kospel u Lukas dei tang ka lynnong (1:32, 2:35) ka ba thoh ba la kha sotti ia u Jisu, hynrei wat ia kane ruh ki riew wadbniah ki ngeit ka dei ka jingpynrung pat kaba hadien (Interpolation.) Namar, kiwei pat ki lynnong ha u Lukas ki kdew shai ba u Joseph u dei u kpa jong u Jisu , khmih ha u Lukas ki lynnong (1:32, 2:33 bad 48.)
Katkum ka jinglap bathymmai, ka bynta ha u Mathaios kaba dei bad kane ka phang ruh ka long kaba artatien. U Mathaios ha shilynter ka kospel jong u, u ialeh ban pynskhem ia kata ka jingiathuhlypa ba u Jisu u dei uta uba ki Prophet ki la iathuhlypa, u Messaia. Ban pynskhem ia kata ka jingong jong u, u shim kylliang ia ki kyntien u Isaiah (7:14) khmih ruh Mathaios (1:22-23) kaba ong... ‘Namar kata u Trai... Thei Sotti.... Yn khot kyrteng... U Immanuel. Ka jingshem ba thymmai ha kane ka bynta ka long ba la don ka jingbakla ha ka por ba pynkylla Grik ha ka Septuagint ia kane ka kyntien Hebru “Parthenos.” Ha ka kitab Hebru ba tynrai ka jingmut kam dei satia “Sotti” hynrei ka “Thei Samla” , ia kane la pynshisha ha ka Bible thymmai ka Revised English Bible with Appocrypha, Oxford University Press bad Cambridge University Press 1989, kaba la pynbeit bad pynbiang ryntih da ki nongmihkhmat jong ki baroh ki balang Protestant bad Katholik.ha Bilat bad Ireland.