Ka Jingngeit Unitarian Bala Buh Ha Ki Kyntien Ka Bible Hi

(P. Lyngdoh)

1. Ki Unitarian ki ngeit ba don tang Uwei U Blei bad U Kpa ia baroh, Uba halor baroh bad lyngba ia baroh bad ha baroh” (Eph.4:6), bad ki mane ruh tang ia U Hi Marwei, ym ia ki “Lai-ha-Uwei” (Trinity), namar bym don satia kum kata ka ktien ha ka Bible hangno hango ruh lane ia u Jisu, ne ia ka Mari ne ia ki angel. “Wat khot ruh U Kpa jong phi iano iano ruh uba ha ka khyndew: naba Uwei U long U Kpa jong phi, uba ha bneng” (Math.23:9). “Ka ba kongsan na ki hukum baroh long: U Trai Uba U Blei jong ngi U long Uwei U Trai” (Mark.12:29.) “Te u ksiang um long ksiang tang ia uwei: hynrei U Blei U long Uwei” (Gal.3:20.). “Namar don Uwei U Blei, bad Uwei u ksiang ruh hapdeng U Blei bad u briew, u Khrist Jisu uba u hi ruh u briew” (I.Tim.2:5.) “Ka por ka jia bad ka long mynta kein, haba ki nongmane Blei kiba shisha kin ia mane ia U Kpa ha ka mynsiem bad ha kaba shisha: naba U Kpa ruh U wad ia kiba kum kita ban mane ia U” (Ioanis 4:23.) “Kumno phi lah ban ngeit, phi kiba ia khmih burom paralok hi, bad phim ia wad ia kata ka burom kaba na u Blei Uba tang ma U hi?” (Ioan.5:44). “Phin mane ia U Trai Uba U Blei jong phi, tang ia U hi ruh phin shakri” (Mathaios 4:10.) “Namarkata phin duwai kumne: “Ko Kpa jong ngi Uba ha bneng, long bakhuid ka kyrteng jongphi” (Math.6:9.) “Naba Phi long U bakhraw, bad Phi leh ia kiei kiei ki ba phylla: Phi long U Blei tang ma Phi hi” (Salm.86:19.) Nga, nga long u ba khadduh; bad nalor jong nga ym don Blei shuh” (Isaiah 44:6). “To phai khmat sha nga, bad to long ba la pynim ki ba kut jong ka pyrthei baroh; namar Nga, Nga long U Blei, bad ym don Uwei pat” (Isaia 45:22).
2. Ki Unitarian ki ngeit ba U Blei U long “U Kpa jong ngi” (Math.6:9,) bad ba ngi, lem bad u jisu “U Nongialam” jong ngi, ngi ia long baroh “Ki khun U Blei.” “Ha khmih phi kaba kumno ka jingieit Uta U Kpa U la ai ha ngi, ba la khot ia ngi ki khun U Blei: bad kumta ngi long…” (I.Ioan.3:1). “Naba uno uno ruh u ban leh ia ka Mon U Kpa jong nga Uba ha bneng, Uta kein U long U para jong nga bad ka para bad ka kmie de” (Math.12:50). “Wat shah ban khot Rabbi: naba uwei u long u Nonghikai jong phi uba u Khrist; phi te phi long shipara baroh.Wat khot ruh U Kpa jong phi iano iano ruh uba ha ka khyndew: naba Uwei u long U Kpa jong phi uba ha bneng. Lymne wat ai ba yn khot ia phi ki nongialam: naba uwei u long u Nongialam jong phi, uba u Khrist” (Math 23:8-10.) “To wat ktah ia nga; namar ngam pat leit kiew sha la U Kpa; hynrei to khie leit sha ki para jong nga, bad to ong ia ki,ngan sa leit kiew sha U Kpa jong nga bad u Kpa jong phi; bad U Blei jong nga bad U Blei jong phi” (Ioan.20:17.)
3. Ki Unitarian ki ngeit ba ka hukum U Blei ka long “ban ieit ia U da ka dohnud baroh, bad da ka jingmut baroh, bad da ka mynsiem baroh, bad da ka bor baroh, bad ban ieit ia la ki paramarjan kumba ialade” (Mark 12:29-31.) “Ka jingthmu ka jong kata ka hukum ka long ka jingieit ha ka dohnud bakhuid bad ka jingiatiplem ba bha bad ka jingngeit ba khlem arsap” (I.Tim 1:5). “Namar lada ngi ioh im te, ngi im kein ha U Trai. Lane lada ngi iap ruh, ngi iap kein ha U Trai: namarkata te la ngi im ne la iap ruh, ngi long ki jong U Trai” (Rom.13:8). “Ma ngi te ngi la ithuh bad ngi la ngeit ia kata ka jingieit ia ka ba U Blei u don ia ngi. U Blei U long ka jingieit, bad uta uba iaishah ha kata ka jingieit u iaishah ha U Blei, bad U Blei u iaishah ha u” (I.Ioan.4:16) “Namar kane ka long ka jingieit ia U Blei, ba ngi da sumar ia kita ki hukum jong U; bad kita ki hukum jong U kim long kiba khia” (I.Ioan.5:3.)
4. Ki Unitarian ki ngeit ba U Blei “Un ai nong ha uwei u briew katkum ki jingleh jong u” (Rom 2:6.) Ym ba un pynkit ia ngi ia ka pop u Adam. “Namar uta uba leh bym dei un pdiang pat na ka bynta kata ka bymdei kaba u la leh: bad ym don jingniew shiliang khmat” (Kolossai 3:25). “Wat shah ba yn shukor ia phi; yn ym shukor ia U Blei: namar ia kaei kaei ruh ba u briew u bet, Ia kata hi un ioh ot ruh. Naba uta uba bet ha ka doh jong u hi, na kata hi un ot ia ka ba pyut; hynrei uta u ba bet ha u Mynsiem, na uta u mynsiem un ioh ot ia ka jingim bymjukut” (Galatia 6:7-8). “Hynrei phi phi ong, Balei ba u khun um kit ia ka jingbymhok u Kpa jong u? Haba u khun u la leh ia kata kaba dei bad kaba hok, bad u la sumar ia ki ain jong nga baroh, bad u la leh ia ki, da shisha un im. Ka mynsiem kaba leh pop, kata ka ban iap; u khun un ym kit ia ka jingbymhok u kpa, lymne u Kpa un ym kit ia ka jingbymhok u khun; ka hok jong u ba hok kan long halor jong u hi, bad ka jingbymhok jong u bymman kan long halor jong u hi” (Esekiel 18:19-20.) Ynda kumta u Petros u la ang la ka shyntur bad u la ong, “Shisha nga sngewthuh ba u Blei Um long uba niew shiliang khmat, hynrei ha kano kano ka jaid bynriew, jar uba sheptieng ia U, bad uba iai leh ia ka hok, u long kein uba la pdiang sngewbha da U, (Ki Kam 10:34-35.) “Te haba u Jisu u la khot ia u khynnah, u la buh ia u hapdeng jong ki, bad u la ong, “Shisha nga ong ha phi, lada phim kylla, bad phim long ruh kum ki khynnah, phin ym leit bsut ha ka Hima ki Bneng” (Math.18:2-3.) “Ynda kumta ki la wallam ia ki khunlung ha u, ba un ioh ktah ia ki, ki synran te ki la sneng (khang) ia kita ki (Ki Kmie ki kpa) kiba ia wallam. Hynrei haba u Jisu u la iohi ia kata, u la sngewsih eh, bad u la ong ha ki (synran), “To shah ia ki khunlung ban wan ha nga, to wat khang ruh ia ki: naba ia kiba kum kita long ka Hima U Blei. Shisha nga ong ha phi uno uno ruh u ban ym pdiang ia ka Hima U Blei kum u khun khynnah, un ym leit bsut hapoh kata. Te u la shim kynthup ia ki, u la buh ia la ki kti ha ki, u da kyrkhu ia ki” (Markos 10:13-16). “Wat ong uno uno ruh em haba la pynshoi ia u, la pynshoi ia nga na U Blei; naba ia U Blei ym lah ban pynshoi da ka basniew, bad Um pynshoi ma U iano uano ruh. Hynrei la pynshoi ia uwei baroh haba la ring pah ia u da ka jingkwah brai la ka jong hi, bad haba la riam ia u” (Jakob.1:13-14).
5. Ki Unitarian ki ngeit ba “lada u bymman u phai noh na la ki pop jong u baroh kiba u la leh… bad u leh ia kata ka badei bad kaba hok, un im da shisha, un nym iap” (Esekiel 18:22-23.) Namar U Blei U long Uba bha bad Uba kloi ban map, bad U ba kyrhai ka jingisynei ia kita baroh kiba khot kyrpad ia U” (Salm 86:5). “Namarkata lada phi, kiba long bymman, phi tip ia ka ban ai ia ki jingai ba bha ha ki khun jong phi, kaba katno tam ba U Kpa jong phi Uba ha bneng Un ai ia kiei kiei ruh kiba bha ha kita kiba pan na U” (Math.7:11.) “Te ki nongkhrong bad kiba pop baroh ki la ia wan hajan jong u JIsu ban iohsngew ia u. Ki Pharisi bad ki nongthoh ki la ia khnium eh, ki da ong, “Pleng une u briew u pdiang sngewbha ia ki ba pop, bad u bam lem bad ki.” Te u Jisu u kren da ka pharshi, u da ong, “Uno u briew na phi uba don shispah ki langbrot, bad lada jah noh kawei na ki, u bym ieinoh ia ki khyndai phew khyndai ha lum bad leit wad ia kata kaba la jah noh, ha ban da shem ia ka? Te haba la shem ia ka,u buh ia ka halor ka tyrpeng jong u bad da kaba sngewkmen. Bad ynda u la poi ha ing u khot lang ia la ki lok bad ia la ki paramarjan, u da ong ha ki; “To ia kmen lem bad nga, naba nga lashem ia ka langbrot jong nga kaba la jah noh. Kumta nga ong ha phi, ba ka jingkmen kan long ha bneng na ka bynta uwei u ba pop, uba kylla ka ba mut, bad ki khyndai phew khyndai ki bym don kam shuh ia ka jingkylla ka ba mut. Lane kano ka briew kaba don shiphew suka… “To ia kmen lem bad nga naba nga la shem ia kata ka suka kaba la jah noh. Don u briew uba don arngut ki khun shynrang, uba khamrit u la ong ia u kpa ba un ai noh ia ka bynta jong u. te u kpa u la pyniabynta hapdeng jong ki. Haba u la ioh uta uba kham poh u la mih na la ing ban leit sha ka ri kaba jngai bad hangta u la pynsyrwa noh ia ka bynta jong u, da ki kam awria. Te ynda u la pynlut ia kiei kiei baroh, la jia ka ‘nemsniew ha kata ka ri, bad u la sdang ban sngew kyrduh. U la leit ialok bad uwei trai shnong ban ioh bam, te uta u briew u la phah ia u sha lyngkha jong u, ban ap sniang. Namar u la thngan eh u la ban da ki kop soh dieng ia kiba ju bam ki sniang. Ula ong halade katno ngut ki shakri u kpa jong nga, kiba don ki jingbam kyrhai, nga te hangne ngan sa iap thngan. La ieng joit bad leit sha la u kpa, u ong, “Ko pa nga la le pop ia ka bneng, bad ha khmat jong Phi, te ngam long shuh uba dei ba yn khot u khun jong phi, to pynlong tang kum u shakri ia nga.” Hynrei u Kpa la ong ia la ki shakri jong u, “Wallam kloi kloi ki jainkup ba kor tam bad to pynkup ia u, bad to buh ruh ia ka sati ka kti jong u, bad pynphong ia ki juti ha ki kjat jong u bad wallam ia u khun masi ba la sngaid bha to pyniap ruh, ba ngin ia bam bad leh kmen; naba une u khun jong nga uba la iap, te mynta u la im pat; uba la jah noh, te la shem pat ia u,” (Louk.15:1-24.) “To u bymman un iehnoh ia la ka lynti bad u riew-bymhok ia la ka jingmut: to un phai ruh sha u T rai, te un sngewsynei ia u; bad sha U Blei jong ngi, namar Un map phar” (Isaia 55:7.)
6. Ki Unitarian ki ngiet ba u Khrist Jisu u long “U briew ba u Blei U la pynithuh shynna” (Ki kam 2:22), bad ba u long “U khun u Blei” kumba ki briew baroh ruh ki long, ym ba u long U Blei u khun (God the son) lane u ‘leibriew (God-man) lane “U Blei ba thaw”. Ki Unitarian ki ngeit ruh ba u Jisu “U la shah na ka bynta jong ngi da kaba iehnoh ia ka rukom ia ngi, khnang ba ngin ioh bud ha kita ki jingjam jong u” (I.Pet.2:21.) “Dei une uba nga la ong shaphang jong u, u briew u wan nadien jong nga, uba la ju long shuwa jong nga, naba u la shuwa ia nga” (Ioan.1:30.) “Mynta phi ia wad ban pyniap noh ia nga, uba la iathuh ia ka bashisha ha phi, ia kaba nga la iohsngew na U Blei” (Ioan.10:20.) Ngan sa leit sha Uta U Kpa namar Uta U Kpa U long Uba kham khraw ia nga”(Ioan.14:28.) “Balei ba phi khot babha ia nga? Ym don uba bha hynrei tang Uwei U Blei. Hynrei lada phi mon ban leit bsut sha kata ka jingim, to sumar ia ki hukum”(Math.19:17.) “Te hamar kaba khyndai baje, u Jisu u la pyrta da ka ktien kaba jam, u la ong, “Eli, Eli, lama sabakhathani (U Blei jong nga! U Blei jong nga, balei phi la iehnoh ia nga.”) (Math.27:46.) Ka pharshi shaphang ka Hima ki Bneng, u Jisu u la ong, ka Hima ki bneng ka long kum u symbai tyrso, “Uba long kham rit shisha ia ki symbai baroh, hynrei ynda u la san u long kham khraw ia ki jhur bad u long dieng, katba ki sim bneng ki wan bad ki shong tngen ha ki tnad jong u” (Math.13:32.)
7. Ki Unitarian ki ngeit ba kaba pule ia ki kitab niam ne Bible ka long “Kaba myntoi ia ka jinghikai, ia ka jingsngeng, ia ka jingpynbeit, ia ka jingpynmlien kaba ha ka hok” (II Tim.3:16,) hynrei kim ngeit ba manla ka ktien ha ka Bible ka long ka ktien U Blei. “Phi la iohsngew ba la ong ha kiba mynbarim, phin ym smai lamler, hynrei phin ai ha U Trai ia ka jingsmai jong phi. Hynrei nga ong ha phi, wat smai satia: lymne ha ka bneng, naba ka long ka khet u Blei.” (Math 5:33-34.)