Shah ia nga ba ngan ia sam lem bad phi shiphew tylli ki mat haba kumno yn sdang, kumno yn pynthymmai biang iala ka jingim mynsiem, lada ka jingim kala sahjit bad ki bym seisoh bad don jingmut. Ban pynwandur biang iala ka jong ka dohnud bad mynsiem ka lah ban ialam sha kita ki jingiakynduh bad phylla ba lah ban ai mynsiem ia ka jingim da kawei ka sngi. Kumta ruh ka jingkylli ka long kumno yn sdang (ne kumno yn sdang thymmai) kam dei ka kam kaba phylla. Kine ki dei ki 10 tylli ki ban iarap ia phi ban rynsied sa shisien ha ka lytni jingim jong phi.
1. Sdang nangne hi. Lada kynsan phi duh noh ia kaei kaei iba phi ju myllien ban ioh, katno phi sngewsih bad thrang ban ioh biang ia kata kaba phi la duh. Shibun kiei kiei kiba ngi kwah, ngi la ioh/ don ia ki mynta, namar kata kwah ia kaei kaba phi la don sdang nangne.
2. Sdang mynta phi don ia kiei kiei baroh kiba phi donkam. Baroh kumjuh ruh phi ioh lap sa kane ka sngi shisngi, phi ioh kawei ka sngi pura ban ia kaba phin buhthong ban sdang haduh lashai sdang mynta.
3. Sdang kumba phi long. Ki lynghoh kti jong ki long kum ki thiar jong ki jingkynmaw bad jingphohsniew jong phi. Buh kawei ka jingkynmaw kaba bha bad kawei ka jingphohsniew ia kawei kaba bha bad phi la biang ban sdang thymmai sa shisien. (Ki jingkynmaw kiba bha ki dei kita kiba pynhun pynkmen ia ka mynsiem jong phi. Ki jingphohsniew kiba bha ki dei kita kiei kiei kiba pynlong ia ki jingkynmaw kiba bha lashai la shisngi. Sdang kumba phi long.
4. Sdang da kaba leh ia kaba phi lah. Khlem pyntam khlem pynduna wat pyntashnguh ialade ha ka kynroh. Kiar bad iaid sawdong jong ka. Phin ym lah ban leh ia kaei kaei ka bym lah long, hynrei ki don shibun kiei kiei kiba phi lah ban leh. Shibun kiei kiei ki kam ki ba phim ju pyrshang kiba phi lah ban sdang mynta. Ban kiar bad iaid sawdong ka kynroh ka don tang artylli kit duh. Kaba donkam ka long bas dang noh ban iaid mynta hi. Sdang da kaba leh ia kaba phi lah.
5. Sdang na kito kiba iajan bad phi. Kilah ban iaroh bad ai mynsiem ia phi tang lada phi shah ia ki ban leh kumta. Khot sngewbha ia ki ban btin bad ba kin ai ka kti ka mon ka kti ka diang ia phi- Pyndem la ka khlieh. Bad ba kin btin ia phi- kyrpad ia ki. Bad ban shim ia ka kti bad btin ia phi, yn ym don bal ah ban leh kumto lada phi thep iala ki kti hala ki jong ki pla ne shong thap-ngap baroh arliang ki kti. Phi lah ban ong ba ym ju don ba iaroh bad ai mynsiem ia phi, ym ju don ba iarap ia phi, ne ym ju don ba shim ia ki kti jong phi ban btin? Hynrei kumno phi tip lada phim ju pyrshang kyrpad.
6. Sdang da kaba plied a ka sla thymmai. Mynta phi lah ban sdang da ka lynnong kaba thymmai ha ka jingim jong phi. Lada kum ka kot phi lah sahkut ha ka juh ka parom(phi sahkut ha kajuh ka jaka, phim lah jam sha uwei pat u line). Pule pynbha ia kata ki jingthoh. Sdang thoh noh shi line ne ar lain ki lain thymmai. Haba pule kot teng teng ngi poi sha kaba kut jong ka lynnong khlem sngewthuh, ngi shu pynshad iala ki khmat khlem sngewthuh ia ki jingmut jong kito ki kyntien kaba ngi la dep pule. Kaba mut ba ngi khlem pynleit jingmut satia ia kaba ngi pule. Ngim sngewthuh khyndiat ruh ia kaei kaba ngi dang shu pule. Kumta ngi sdang biang naba sdang na khlieh jong ka sla bad pyrshang ban pule da kaba pynlait jingmut. Ka jia biang kumjuh, ki senten ki shu um sha ki kyntien bad ki kyntien sha ki sur. Ka kitab jong ka jingim jong ngi ruh kam pher na kata. Kiar na ka jingpynshoi/ ngam ha ki thwei ba iong jong ki bynta jong ka jingim jong phi da kaba pyrshang bad iai pyrshang ban sngewthuh ia kaei kaba la jia balei ba ka leit jia kumto? Phin ym lah ban shem phang ne sngewthuh. Nalor kata ka jingjanai ne ban long janai kam dei ka thong jong ka jingim. Ne kam dei pat ruh ka jingpangud ka bym lar kam. Lada phi la sahkut, sdang da ka lynnong kaba thymmai, kylla da ka sla kaba thymmai.
7. Sdang da kaba pynkhuid iala ka sleit. Wat pynlip ia ka mynnor kaba la dep, kynshew ia ki ha ki jingshemphang jong phi, ban tyngkai ia ki lada jia ba phi don kam ia ki ha kiwei pat ki por. Hynrei wat pynlut por than ha ka mynnor Kaba ai dak ban weng noh ia ki jingeh jong phi na ka thup kaba jrong jong ka mynnor kan ym lah ban iarap ia phi. Ha kaba ia dei bad kito ki kam kiba phi la buh ha kata ‘ka thup kaba phi dei ban pyndep’ kiba lehse phin yn ym pyndep lano lano ruh; buh ia ki ha kata ka thup jong ki jingeh kiba phi don. Ynda ka kam jong ki ka long tang ban pynbynniaw bad pynsngewsih ia phi bad ym ban ai mynsiem ia phi, weng noh ia ki. Kam don jingmut ba phi shu kit ia ki jingpynrem na kawei ka sngi sha kawei pat, hynrei phin ym iohlad ruh ban sdang ia kita ki jingkylla kiba phi lah, tad haduh ba phin ym pyrshang pyndep ia kita kiba phim lah. Sdang da kaba pynkhuid iala ka sleit.
8. Sdang da kaba wad ia ki jingkylli thymmai, ym ia ki jubab barim. Ki jubab ki khang khlop ia ki jingkhang ki jingkylli pat ki plie ia ki. Ki jubab ki set ia ngi ha kawei ka jaka. Ki jingkylli ki lam ia ngi ha ki jingwad kiba thymmai. U Socrates u kam sarong ba u dei u biej tasam tam ha Athens. Kawei kawei ka jingmut thymmai ka pynmih pat da ki phew ki jingkylli thymmai, kaba nang pyniar shush shuh ia u ang jong ka jingbiej. Namar ha kylla jong kawei pa kawei ka ranap lum kaba ngi kiew, ka don ka pyntha phlang kaba iar bad kaba jngai. Katba nangbun ki jingkylli kiba ngi don, katta ngi nang lah ban iohi kham jngai.
9. Sdang ym da kaba pyrwa eh shano ka lynti ialam ia phi. Bunsien ngi shim khia palat ia ki jaka kiba ngi leit lynti. Kim long ruh kumbangi khmih lynti. Wat la ngi kumno re kumno ngi poi ha ka jaka ngi la thmu ban lait ngim ym sahkut hangta. Katba ka jingim kam pat kut, ym don jingiaid lynti kaba kut. Da shisha ki jaka leit lynti kiba bha tam ki dei kito kiba ngi phaidien na ka bynta ki jingsdang thymmai. Ka jingiaid lynti kiba bha barabor kam ju kut, ka iai bteng. Namar kata wat shah ialam da kata ka jing(kata ka jaka ba thylli hapoh jong phi) ba phim dei ban sngewthait tad haduh ba phi la kot la ka thong. Pynlut iala ka jingkmen ha ka jingtympang jong ka jingiaid lynti.
10. Sdang napdeng. Ka jingim jong ngi ka kut hapdeng-parom, namar kata balei phim sdang nangta? Wat ym iai-ap kat haduh ba kan jingput turoi sdang kan riew. Ne tad ynda phi la long bala pynkhreh. Namar lehse phin ym long kiba la pynkhreh lano lano ruh. Kam don ka daw ba phin ap tad haduh ba yn don ba wan ban ialam lynti ia phi sha ka khyrdop. Kynthih ia ka jingker. Rung haka jingiamareh thong hapdeng. Mynta. Hangne. Kumba phi long. Da kaba leh ia kaba phi lah. Ryngkat bad kito kiba ia-jan bad phi. Da kaba sdang naka sla thymmai. Pynlip ia ka sleit. Khmih ia ki jingkylli kiba thymmai ym ia ki jubaba kiba rim. Bad ym dei ban pyrwa than shano ka lynti jong phi kan ialam.
Khatduh iawai, hashwa ba phin sdang, ka jingai jingmut kaba myntoi- Sdang na iba rit. Phohsniew ia ki jingphohsniew kiba lah ban long. Pykhreh ban kiew ia u lum, ym ia u syntai lum baroh. Ka kam jong ka mynsiem ba kan don jingktah kam dei eh ban long ka kam kaba khia bad kaba eh ba kan don jingktah. Phi lah ban sdang pynkylla biang iala ka jingim lehse da kawei ka jingiakren phone. Ne da kaba thoh kawei ka shithi lehsbun. Ne da kaba plie ia ka jingmatlah jong ki khmat jong phi ba ka jingshai jong ka sngi kan wan tap ia phi. Wat ju ong ym leilei kam pher ym don eiei. Haka jingshisha ka dei kiei kiei baroh. Namar mynta phi la sdang.
No comments:
Post a Comment